Ի՞ՆՉ ԵՆՔ ՀԱՍԿԱՆՈՒՄ «ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻ» ԱՍԵԼՈՎ

Ի տարբերություն հրեական տաճարի, որը մեկն էր, գտնվում էր մեկ վայրում եւ հիմնականում մեկ ազգի համար էր, քրիստոնեական Եկեղեցին ընդհանրական է, պատկանում է բոլոր ազգերին եւ կարող է գտնվել ամենուր։

Մեր Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս, Աստծո Միածին Որդին, Իր Նոր Ուխտով լույս բերեց բոլորին։ Քրիստոս Իրեն հավատացողներին․ «Իշխանություն տվեց լինելու Աստծո որդիներ» ծնվելու ոչ արյունից, ոչ մարմնի կամքից եւ ոչ էլ մարդու կամքից, այլ՝ Աստծուց (Հովհ․ 1։12-13)։

Քրիստոսի պատվերը հստակ է․ “Գնացեք ուրեմն, աշակերտ դարձրեք բոլոր ազգերին» (Մատթ․ 28։19)։ Այսու, բոլոր մարդիկ առանց բացառության, հրավիրված են Քրիստոսի ճշմարիտ մարմնի մաս կազմելու եւ այլեւս․ «Խտրություն չկա, ոչ հրեայի եւ ոչ հեթանոսի, ոչ ծառայի եւ ոչ ազատի, ոչ արուի եւ ոչ էգի» (Գաղ․ 3։28)։

ԻՆՉՊԻՍԻ՞ ՎԱՐԴԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՂԱՆ, ԵՒ ԱՅՍՕՐ ԷԼ ԿԱՆ, ՍՈՒՅՆ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԸՄԲՌՆԵԼՈՒ ԱՌՆՉՈՒԹՅԱՄԲ

Ցավոք, Քրիստոնեության առաջին դարերից սկսած՝ եղան եւ այսօր էլ կան մարդիկ, (տարատեսակ աղանդավորներ) ովքեր փորձում են անտեսել կամ աղավաղել այս ճշմարտությունը եւ եկեղեցու հավատի եւ վարդապետության մեջ ծածուկ գաղափարներ փնտրել՝ վերապահված ոչ թե պարզ մարդկանց, այլ՝ «գիտուններին»։ Այսպիսիներից էին գնոստիկյան աղանդին (արմատը հունարեն «գնոսիս»՝ գիտություն բառից է) հետեւորդները, որոնց դեմ ընդհանրական Եկեղեցին սկսեց պայքարել առաջին դարերից իսկ սկսած։ Այսպես, Իրինիոսը (կամ՝ Երանոս), 2-րդ դար, անդրադառնալով գնոստիկների այս կեղծ գաղափարին, նրանց մեկ անգամ եւս ներկայացրեց ճշմարիտ Եկեղեցու վարդապատությունը՝ հիշեցնելով Տիրոջ խոսքերն ուղղված Իր աշակերտներին․ «Այն բոլորը ինչ Իմ Հորից լսեցի, հայտնեցի ձեզ»  (Հովհ․ 15։15)։

Հիսուս Քրիստոս այս խոսքերով մեկ անգամ եւս փաստեց, որ իր պատգամը ամբողջությամբ փոխանցել է իր աշակերտներին իսկ նրանց միջոցով՝ ամբողջ աշխարհին։

Ուրեմն, «Որտեղ Հիսուս Քրիստոսն է, այնտեղ էլ Ընդհանրական Եկեղեցին»։ Սբ Իգնատիոս, Անտիոքացի (1-2րդ դարեր)։

ԻՆՉՈ՞Ւ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՆԱԽԱՊԱՅՄԱՆ Է ՆԿԱՏՎՈՒՄ

Հիսուս Քրիստոսի միակ եւ ճշմարիտ Եկեղեցին կառուցվեց առաքյալների եւ մարգարեների հիմքի վրա, որի անկյունաքարը Հիսուս Քրիստոսն է (Եփես․ 2։20)։

Քրիստոնեական Եկեղեցում առաքյալների դերն ու կարեւորությունը անփոխարինելի է։ Քրիստոս անձնապես ընտրեց տասներկուսին (Մարկ․ 3։13-20)։ Իր անձի օրինակով քարոզեց եւ կրթեց նրանց իսկ Հարությունից հետո բացեց նրանց մտքերը, որ հասկանան գրքերը (Ղուկ․ 24։46)։ Տիրոջ երկրային գործը շարունակեց Մխիթարիչը՝ Սուրբ Հուգին, եւ տասներկուերորդ առաքյալի թափուր տեղը լրացրեց  Մատաթիա առաքյալով (Գործք 1։23-26): Այս ամենը պատահականորեն չկատարվեցին, նրանք կատարվեցին, որպեսզի Եկեղեցին ունենա տասներկու հիմքեր եւ այդ հիմքերը անխախտ մնան մինչեւ վերջին օրերը․ «Եւ քաղաքի պարիսպն ուներ տասներկու հիմքեր, նրանց վրա Գառան [Հիսուս Քրիստոսի] տասներկու առաքյալների տասներկու անունները» (Հայտն․ 21։14):

ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՀԱՄԱՐ Ի՞ՆՉ ԵՆ ԽՈՐՀՐԴԱՆՇՈՒՄ ՀԻՍՈՒՍ ՓՐԿՉԻ ՏԱՍՆԵՐԿՈՒ ԱՌԱՔՅԱԼՆԵՐԸ

Քրիստոսնեական միակ եւ ճշմարիտ հավատի եւ վարդապետության գրավականը։ Վերոհիշյալ (Ճշմարիտ հավատ ու վարդապետություն) արժեքները առաքյալների օրոք իսկ սկսեցին վտանգվել տարբեր «քրիստոնյաների» կողմից եւ դա է պատճառը, որ Պողոս Առաքյալը չափազանց կտրուկ կերպով հորդորեց գաղատացիներին ասելով․ «Եթե նույնիսկ մենք կամ երկնքից մի հրեշտակ ավետարանի ձեզ ավելին քան այն, որ մենք ավետարանեցինք ձեզ, նզովյալ լինի։ Ինչպես ավելի առաջ էլ ասացինք, հիմա էլ դարձյալ ասում ենք․ «Եթե մեկն ավետարանի ձեզ ավելին, քան ինչ որ դուք ընդունեցիք, նզովյալ լինի» (Գաղ․ 1։8-9)։

Ուրեմն, այսօր գործող տարաբնույթ քրիստոնեական ուղղություններ, որոնք գիտակցված կամ անգիտակից կերպով մերժում են քրիստոնեության հիմքը հանդիսացող առաքելահաստատ հավատը եւ ենթադրում, թե յուրաքանչյուր մկրտված քրիստոնյա իր մեջ արդեն իսկ կրում է այն, սխալվում են։ Առաջնի եկեղեցին այս գաղափարը անընդունելի է համարել ի սկզբանե։ Արդար է նկատել, որ եկեղեցին առաջին իսկ դարերից սկսած  առաքելական հաջորդականությունը ճշմարիտ հավատի ու վարդապետության պարտադիր գործոն է նկատել։ Խոսքերիս ապացույց է համարվում Տերտուլիանոսի վկայութունը (197թ․)․ «Առաքյալները նմանատիպ եղանակակով հիմնեցին եկեղեցիներ բազում քաղաքներում, որոնցից մյուս բոլոր եկեղեցիները մեկը մյուսի հետեւից փոխ առան հավատի ավանդը եւ [իրական] վարդապետության սերմերը․․․ Հիրավի միայն այս դեպքում է, որ նրանք իրավունք կունեն իրենց վերագրել «առաքելական» տիտղոսը․ երբ լինեն հետեւորդները Առաքելական Եկեղեցու»։

ԻՆՉՊԵ՞Ս ԿԱՏԱՐՎԵՑ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ՀԱՋՈՐԴԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՓՈԽԱՆՑՈՒՄԸ

Նոր Կտակարանում, մասնավորաբար Գործք Առաքելոցում (Գործք 6։1-7) եւ Պողոս առաքյալի թղթերում (օր՝․ Ա․ Տիմոթ․ 5։22) հանդիպում ենք բազմաթիվ դեպքերի, երբ առաքյալներն իրենց օգնական տեսուչներ եւ օգնականներ են ձեռնադրում որոշ անձանց, ովքեր ստանձնում են առաքյալների հաջորդներ լինելու իշխանությունը։

Այստեղ շատ կարեւոր է անդրադառնալ այն իրականությանը, որ նախնական Եկեղեցին բազմաթիվ անդամներ ուներ եւ կարող էր բոլորին լիիրավ իրավունքներ տալ, առանց հովիվի պաշտոն հաստատելու, սակայն Հիսուս Քրիստոս (Հովհ․ 15։16) իսկ հետագայում էլ առաքյալները անհրաժեշտ համարեցին հովիվի նշանակումը․ «Ուրեմն, աղաչում եմ երեցներին (հունարեն՝ պրեսբիտերոս, արամերեն՝ քահանա) ես էլ նույնպես լինելով երեց․․․ արածեցրեք Աստծո այդ հոտը, որ ձեզ է հանձնված» (Ա․ Պետր․ 5։1-3)։

Այս երեցներն ընտրվում էին բարոյական եւ մտային բարձր չափանիշների առկայության դեպքում միայն (Ա․ Տիմ․ 3։2-11), եւ այսպիսիներին էր փոխանցվում հավատի ավանդը․ «Պահիր բարի ավանդը մեր մեջ բնակվող Սուրբ Հոգու միջոցով»    (Բ․ Տիմ․ 1։14)։ Ահա այս «բարի ավանդ»ի փոխանցման միակ գրավականը եղավ եւ մինչեւ օրս է Սուրբ Հոգին Աստված, Ով այս առաքելությունը այսօր էլ իրագործում է նույն երեց - քահանաների միջոցով։

Ուրեմն, առաքելական հաջորդականության պատկերը հստակ է․ Հիուս Քրիստոս – Առաքյալներ - Հոգեւորականներ (Եպիսկոպոս, Երեց-Քահանա, Սարկավագ)։

Առաքելական հաջորդականությունը պարտադիր է եղել նորահաստատ եկեղեցուց սկսած, որի փաստացի ապացույցը գտնում ենք Իրինիոսի մոտ (180թ․)․ «Պոլիկարպոսը նույնպես ուսուցանվել էր առաքյալների կողմից եւ անձնապես խոսել էր շատերի հետ ովքեր տեսել էին Քրիստոսին։ Ավելին՝ առաքյալներն իրենք Ասիայում նշանակեցին իրեն եպիսկոպոս Զմյուռնիայի եկեղեցու վրա»։

Ահա այս ճշմարտության խոր գիտակցությունն է պատճառը, որ Հայ Եկեղեցին այսօր կոչվում է «Առաքելական» Եկեղեցի, որ անմիջականորեն շարունակում է Թադեոս եւ Բարթողիմեոս առաքյալներից սկիզբ առած «հավատի ոսկե շղթան»՝ անաղարտ ու անխափան պահելով «բարի ավանդ»-ը եւ «[ճշմարիտ] վարդապետության սերմերը»։

ԻՆՉՈ՞Ւ Է ԵԿԵՂԵՑՈԻՆ ՍՈՒՐԲ ԿՈՉՎՈՒՄ

Սուրբ է կոչվում, քանզի Ամենասուրբ Երրորդությունը, որ եկեղեցու Ծնողն է, Գլուխը եւ կյանք պարգեւող Ուժը, Սուրբ է։ «Քրիստոս սիրեց եկեղեցին եւ Իր անձը մատնեց նրա համար, որ սրբացնի ավազանի մաքրությամբ՝ խոսքով, որպեսզի ․․․ [այն] լինի սուրբ եւ անարատ» (Եփես․ 5։25-27)։ Պողոս առաքյալի այս հրաշալի մեկնությունն է, որ լավագույնս բնութագրում է մեզ «սուրբ» որակումի իմաստը։ Իսկ, - եթե սկիզբը սուրբ է, ապա բոլորը, որ նրանից են աճ ստանում սրբվում են,- ասում է Սբ․ Եղիշե պատմիչը (5-րդ դար)։

Անտարակույս, Եկեղեցին ոչ միայն հոգեւոր ծնունդ պարգեւող Մայր է, այլ նաեւ սնող եւ Քրիստոսի կատարյալ հասակին հասցնող  (Եփես․ 4։13), այսինքն՝ սրբացնող։

Սրբության ենք կոչված բոլորս, այդ իսկ պատճառով իրական քրիստոնյաները կոչվեցին «սրբեր» (Գործք 9։13), կամ «համաքաղաքացի սրբերին եւ ընտանի Աստծուն» (Եփես․ 2:19-20)։

Սրբացման եւ ինքնամաքրման ճանապարհը Քրիստոսի նշած «նեղ դռան» տանող ճանապարհն է (Ղուկ․ 13։24), որն անցնում ենք միմյանց սիրելով, միմյանց ներելով, միմյանց համար աղոթելով եւ միմյանց ցավերը կիսելով ու խրատելով եւ, իհարկե՝ Եկեղեցու սրբացնող խորհուրդներին մասնակցելով։

Հայկ Մադոյան

Շարունակելի